به نقل از «ایمنا»

هندسه‌ صُلب جایگزین هنر در معماری عصر جدید

تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۴۲۴۳۴

هرچند در میان معماران جوان ایران، افرادی با تعهد به هنرهای اصیل و درک عمیق از مبانی فلسفی و نظری وجود دارند و همچنان معماری را امتداد منطقی هنر قرار داده‌اند، اما شالوده‌ معماری مدرن بیش از آن که بر بنیان‌های هنر استوار باشد، بر کاربرد توان مهندسی و در دایره‌ بسته‌ قوانین ساختمانی قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، در یادداشتی که کاوه امین، دکترای معماری و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده، آمده است:

«معماری همواره به‌عنوان برآیند، محصول و نقطه‌ی تلاقی هنرهای بشری و به‌مثابه تصویری تمام‌نما از امیال و آرزوهای بشر در قالب کالبد زیستی او شهرت داشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

درواقع معماری، کاربست و پیاده‌سازی تمامی هنرها در کنار فن‌آوریِ در دسترسِ هر دوره‌ی تاریخی برای شکل دادن به زیست‌گاه‌های بشری بوده است.

همساز شدن روزمرگی‌های انسان با معماری او، لزوم پیوستگیِ هنر با مخلوق معماری، یعنی ساختارهای زیستی انسان را به نمایش می‌گذارد. این پیوستگی تاریخی از اولین تلاش‌های انسان برای تزئین دیواره‌های سکونتگاه خود با نقاشی‌های آئینی به‌عنوان تنها هنر عصر دیرین قابل‌تشخیص و تأمل است.

در ادوار تاریخ بشر، به‌موازات شکل‌گیری و بالندگی هنرها، معماران در تلاش بوده‌اند تا با ایجاد روابط دو یا چند سویه باهنرهای مختلف، عمق و معنای معماری خود را افزایش داده و از این رهگذر تحت عنوان زیبایی و زیبایی‌شناسی، اثرگذاری معماری بر انسان را تضمین نمایند.

نخستین هنری که معماران به‌عنوان سرچشمه‌ای زاینده و سازنده بدان دست‌یافته و در اشکال مختلف و در سطوح مختلف از آن استفاده نمودند، هنر دیرپای نقاشی بوده است. نقاشی نه‌تنها به‌عنوان پوسته‌ای زیبا بر روی سطوح ساخته‌شده توسط معماران نقش‌بست، بلکه با تبیین مبانی زیبایی شناسانه برای معماری، همچون ترکیب رنگ‌ها و تبدیل خطوط طراحی، باعث دگرگونی عمیق در مفهوم معماری گردید.

پس از قرون‌وسطی بود که معماران با الهام گرفتن از سبک‌های نقاشان و نزدیک نمودن مبانی نظری خود به خطوط فکری ایشان، سبک‌های متفاوت در معماری را بنانهاده و تجربه‌ی جدیدی از کالبد ساخته‌شده را به ارمغان آوردند؛ دگرگونی عمیقی که بسیاری از سبک‌های معماری امروزین را نیز دنباله‌روی همین سنت قرار داده است. نمونه‌ی روشنی از ارتباط هنر نقاشی و معماری را می‌توان در سبک اکسپرسیونیسم دنبال نمود که با نمایش هیجانات و عواطف عمیق انسانی به‌صورتی گویا وزنده راه خود را به‌سوی سبک معماری مدرن در دیکانستراکشن و رهایی از ساختارهای محدودکننده بازیافت. این در حالی است که پیش‌ازاین جریانات و بارونق سبک نقاشی رئالیسم و امتداد آن در معماری، سبک معماری کلاسیک در میان اروپاییان رواج یافته بود.

از دیگر هنرهای بشری که ارتباطی تنگاتنگ با معماری برقرار نموده و اثرات فراوان بر آن نهاده است، هنر نویسندگی و بازنمایی عواطف انسانی در متن است. این ارتباط با مفهوم متن‌بودگی در معماری در تناظر قرارگرفته و دارای ریشه‌های نظری و فلسفی مشترک با آن است. ساختارهای معماری خود را به‌عنوان متنی متشکل از حروف، کلمات، جمله‌ها و بندها بازآرایی می‌نمایند و در این میان با آمیختن آرایه‌ها و معانی در تلاش برای انتقال معنی از ذهن خالق به کاربران هستند.

شاهد این ارتباط پیوستگی سبک‌های نویسندگان در دوره‌های مختلف با شیوه‌های معماری در عصر خود است. کالبدهای ساختمانی و شهری یکپارچه و کل‌نگر عصر صفویه را می‌توان دنباله‌ی فلسفی ادبیات سبک اصفهان دانست درحالی‌که کالبد آزاد و جزیره‌ای معماری عصر پهلوی را می‌توان ناشی از تراوش سبک آزاد در ادب فارسی به درون جهان معماری قلمداد کرد.

موسیقی نیز به‌عنوان هنری با اثر عمیق بر معماری شناخته می‌شود؛ ریتم یا ضرباهنگ که به‌عنوان ذات موسیقی شناخته می‌شود، در معماری خود را به‌صورت توالی و تکرار در المان‌ها بازنمایی می‌کند. ترکیب نت‌ها و تلفیق آواها نیز در معماری به‌صورت کمپوزسیون میان عناصر ساختاری بازتعریف می‌گردد و واضح است که ادوار تاریخی هنر موسیقی چگونه بر ترکیب‌بندی و ضرباهنگ معماری اثر گذاشته است.

این‌ها تنها بخشی از امتداد هنرهای بشری در معماری است که در کنار هنرهایی همچون تندیس سازی، نگارگری، عکاسی و سینما، درازای تاریخ به غنای معماری و عمق معنای آن در ادراک انسان‌ها کمک شایانی نموده است.

اما در دهه‌های اخیر و با تغییر و تقلیل نقش معماران و دگردیسی ایشان در مفهوم جدیدی تحت عنوان «طراح»، به‌تدریج ریشه‌های هنری معماری کمرنگ‌تر شده و جنبه‌های فنی و فنّاورانه طراحی بر وجهه هنری معماری چیره شده است. شاهد این ادعا، شباهت روزافزون خروجی طراحی اکثر قریب به‌اتفاق ساختمان‌ها در چهار دهه اخیر در شهرهای ایران است. یکنواختی و شباهتی که مخلوق معماری را نه به‌عنوان یک اثر هنری بلکه به‌عنوان محصول استاندارد یک کارخانه‌ی صنعتی تلقی کند.

شاید آغاز این هنر زدایی از معماری را بتوان در مانیفست معمار معروف سوئیسی، فرانسوی شارل ادوارد ژانره ملقب به لوکوربوزیه دانست که خانه را به «ماشینی برای زندگی» تشبیه می‌کرد. ماشینی که هر چه به استاندارد از پیش تعیین‌شده نزدیک‌تر باشد، مطلوبیت بیشتری خواهد داشت و این را می‌توان آغازگر حذف خلاقیت به‌عنوان جوهره‌ی اصلی هنر، از معماری قلمداد کرد.

درنهایت معماری امروز ایران را شاید بتوان

مصداق این بیت از شاعر نام‌آشنا دانست:

هنر خوار شد جادویی ارجمند نهان راستی آشکارا گزند

هرچند در میان معماران جوان ایران، هستند آنانی که با تعهد به هنرهای اصیل و درک عمیق از مبانی فلسفی و نظری آن‌ها همچنان معماری را امتداد منطقی هنر قرار داده‌اند، اما شالوده‌ی معماری مدرن بیش از آنکه بر بنیان‌های هنر استوار باشد، بر کاربرد توان مهندسی، فن‌آوری و نرم‌افزارهای طراحی و در دایره‌ی بسته‌ی قوانین و مقررات ساختمانی قرارگرفته است و در بسیاری موارد طراحان امروز از عمد هنرهای تجسمی و ادراکی را از دایره‌ی مبانی نظری طرح خود خارج می‌سازند و فن‌آوری مطلق و هندسه‌ی صُلب را جایگزین آن می‌سازند: آنچه حکیم ابوالقاسم فردوسی بیش از هزار سال قبل آن را «جادویی» لقب داده بود.»

کد خبر 614008

منبع: ایمنا

کلیدواژه: معماری معماری شهری هنر معماری معماری ایرانی اسلامی معماری سنتی هنر و معماری معماری سبز معماری ایرانی معماری اسلامی سبک معماری اصفهان معماری مدرن پروژه های معماری یادداشت كاوه امين شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق قرار داده ی معماری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۴۲۴۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قرآن فضای گفتگوی بسیاری درباره هنر دارد

استادیار دانشگاه سوره معتقد است که در دل قرآن فضای گفت و گوی بسیاری درباره هنر وجود دارد و در هیچ کدام از آیات قرآن هنر تقبیح نشده است. در واقع هنر و شعر مورد توجه هستند. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست تخصصی «سیر تحول هنرهای قرآنی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی» در راستای اهداف پژوهشی نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی «روایت باران» عصر جمعه 7 اردیبهشت 1402، با حضور اساتید، دانشجویان، خوشنویسان و علاقمندان به هنرهای قرآنی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

این پنل تخصصی با سخنرانی سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان)، مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان)، مهدی محمدی (استادیار  و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) و محبوبه کاظمی دولابی (مدیر مسئول نگارخانه ترانه باران) همراه بود.

نقش اقتصاد و سرمایه‌گذاری در ترویج هنرهای قرآنی

مقایسه عملکرد بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی

سجاد محمد یارزاده (رییس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان) در این نشست با اشاره به عملکرد مطلوب نگارخانه ترانه باران به عنوان بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی در حوزه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی گفت: دلیل این موفقیت این است که کسی که عاشق این هنرها باشد می‌تواند موفق عمل کند، هنرهای قدسی مرز ندارند. البته طبیعی است که باید به معیشت هنرمندان و اقتصاد هنر هم توجه شود.

او با اشاره به اینکه هنرمندی که به سمت هنر اصیل برود ماندگار خواهد بود، گفت: یکی از رموز ماندگاری هنر و هنرمند رجوع به متون مرجع است و قرآن یکی از متون مرجع محسوب می‌شود.

 در دل قرآن فضای  گفتگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد

در ادامه نشست مهدی محمدی (استادیار  و مدیر گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی دانشگاه سوره) با اشاره به آنکه  در دل قرآن فضای  گفتگوی بسیاری درباره هنر وجود دارد، اذعان داشت: در هیچ کدام از آیات قرآن هنر تقبیح نشده است. در واقع هنر و شعر مورد توجه هستند.

کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است

 مهدی خانکه (استادیار و رییس مدرسه عالی مهارتی دانشگاه استاد فرشچیان) نیز سخنان خود را با محوریت الهی نگاری ادامه داد و با بیان اینکه کلیت قرآن یک اثر هنری شاخص است گفت: ادبیات نخستین تجلی الهی نگاری است. اما در مورد آیات قرآن، ما درباره محکمات تصویرگری نداریم. آثار موجود در این زمینه نشان می‌دهد هنرمندان بیشتر نسبت به متشابهات و بخش‌هایی که روایات متعدد از آنها نقل شده توجه نشان داده و علاقمند به خلق آثار هنری در شاخه‌های مختلف بوده و هستند.

او با نمایش آثار هنرمندان حوزه نگارگری با موضوع معراج، مباهله، عاشورا و همچنین چند اثر از استاد فرشچیان با استناد به آیات و روایات مانند پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو و... گفت: بعد از دوره صفویه است که هنرمندان و عرفا فرصت پیدا کردند تا متشابهات را در قالب رشته‌های مختلف هنری روایت کنند. 

در ادامه این نشست خانکه و یارزاده ابراز امیدواری کردند که برگزاری چنین نشست‌هایی بتواند ارتباط بین گالری ها، بازار هنر و دانشگاه را تقویت کنند.

نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است

محبوبه کاظمی دولابی (مدیر نگارخانه ترانه باران) نیز در پایان این نشست به دلیل برگزاری نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی «روایت باران» اشاره کرد و گفت: بعد از هتک حرمتی که سال گذشته به قرآن مجید به عنوان فرهنگ اسلامی ما شد، به عنوان مدیر تنها نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی اسلامی وظیفه خود دانستم که به زبان هنر نسبت به این هتک حرمت واکنش نشان دهم، نتیجه آن برگزاری نمایشگاه فاخر «روایت باران» بود. اگر به حریم فرهنگی هر کشوری در جهان توهین شود، فرد فرد آن کشور اعتراض خواهند کرد و صدای آن را به گوش جهانیان خواهند رساند.
از این رو آمادگی آنرا داریم که نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی را در کشورهای دیگر هم برگزار کنیم. مهمترین رسالتی که ما داریم این است که حلقه‌هایی که می‌تواند در این زنجیره نقش داشته باشد را به هم متصل کنیم. چون با هر تفکر و اندیشه‌ای همه ما برای قرآن احترام قائلیم و دوست داریم به بهترین شکل ممکن در دنیا فعالیت‌های ترویجی انجام دهیم که علاوه بر تاثیرگذاری در حوزه فرهنگ ایرانی اسلامی، میتواند به موضوع معاش هنرمندان این حوزه هم توجه کند. 

کاظمی با اشاره به اهمیت کتابت قرآن مجید گفت: هنرهای سنتی به ویژه خوشنویسی، هنری نیست که هنرمند در آن ظرف چند سال بتواند به درجه استادی برسد، و دهه‌ها طول می‌کشد. بسیار خوشحالم که می‌بینم هنرمندانی داریم که تمام عمر خود را صرف هنری کرده‌اند که نتیجه آن می‌تواند کتابت کلمات نورانی قرآن مجید باشد.

او در ادامه با بیان اینکه نگاه میراث فرهنگی به هنرهای قرآنی بسیار مهم است. چرا که هنرهای قرآنی را از ابعاد مختلف می‌توان تبیین و تفسیر کرد گفت: از بعد میراث فرهنگی این آثار بسیار دارای اهمیت هستند، چرا که همانطور که از قرن یکم قرآن به اشکال مختلف نوشته شده و امروز به عنوان آثار ارزشمندی از گذشته در اختیار ما قرار گرفته در موزه‌های داخلی و خارجی فخر جهانیان است و میراث ماندگار جهان محسوب می‌شود، علاوه بر ، بحث عقیدتی، ما هم امروز بتوانیم زمینه خلق آثار ارزشمندی را فراهم کنیم و کتابت قرآن کریم را مورد توجه قرار دهیم تا این آثار ارزشمند برای آیندگان بماند هم به عنوان یک ثروت ملی و هم به عنوان فرصتی برای عرضه فرهنگ و هنر غنی ایرانی و اسلامی مورد توجه قرار گیرد. فکر می‌کنم این نکته که هر هنرمند با چه نگرش و بینش و ایده‌ای آیات نورانی قرآن مجید را انتخاب کرده و به چه شکلی آراسته و با چه هنرهایی تلفیق کرده تا یک اثر هنری خلق کند، هنرهای قرآنی را از منظر میراث فرهنگی قابل توجه و پر اهمیت می‌کند.

این نشست تخصصی با پرسش و پاسخ پایان یافت.

نخستین نمایشگاه تخصصی هنرهای قرآنی "روایت باران " به همت نگارخانه تخصصی هنرهای ایرانی _اسلامی "ترانه باران" برگزار شده و تا پایان اردیبهشت ماه در گالری‌های 1 و 2 فرهنگسرای نیاوران از ساعت 10 الی 19 و در روزهای تعطیل از ساعت 14 الی 19 میزبان بازدیدکنندگان خواهد بود.

انتهای پیام/